Under Cover in Bletchley Park ...

Vandaag gaan we undercover....

Vandaag zijn wij voor een paar uurjes in de wereld van de codebreakers van de Britse geheime dienst gedoken. Hiervoor moesten wij naar Bletchley Park, ongeveer een dik uur rijden vanaf Oxford. Het verhaal van Bletchley Park speelt zich af in de periode van de Tweede Wereld Oorlog.

Voor het communiceren van hun oorlogstrategien en andere geheime zaken maakten de Duitsers, Italianen en Japanners gebruik van gecodeerde teksten die met radio signalen werden verzonden. Hiervoor gebruikten ze een apparaat, de enigma, eigenlijk ontwikkeld in Nederland al ver voor de oorlog en commercieel op de markt gebracht maar door de Duitsers, na enige aanpassingen gebruikt. De geconstrueerde code was dermate complex dat de Duitsers ervan uitgingen dat deze niet te kraken was. 

Toch wilden de  Engelsen graag de inhoud van de berichten achterhalen om zodoende meer grip te verkrijgen op de militaire acties en om natuurlijk het leven van soldaten te kunnen sparen. Hiervoor werd  vanaf 1939 een zeer geheime organisatie opgezet. De Britse regering kocht in de dat jaar een groot landgoed op genaamd Bletchley Park. Deze locatie werd gekozen vanwege de ligging namelijk tussen Oxford, Cambridge en Manchester, de grote universiteiten die bemanning moesten leveren, met name wiskundigen en taalkundigen, goede verbindingswegen en buiten het bereik van de Duitse bommen, daarnaast was er op die locatie een goed en betrouwbaar communicatienetwerk voor handen.

Het landgoed.....

Op dit landgoed werden scherpzinnige wetenschappers en goed gekwalificeerde studenten gehuisvest die zich moesten buigen over reeksen letters. Churchill gaf aan dit project de hoogste prioriteit. Het breken van de code was uiterst complex omdat de Duitsers elke dag een andere variant van de code gebruikten. Aanvankelijk gebeurde het decoderen met de hand, later werden hiervoor decodeermachines ontwikkeld.

The cottage....

De enigmacode werd in 1939 voor het eerst gekraakt door de Polen. Aanvankelijk werd die oplossing niet gedeeld maar toen de Duitsers aan de Poolse grens stonden kregen de  Fransen en de Engelsen een decoder. Dat was nog voordat de Duitsers elke dag een andere variant van de code gebruikten. Het was  een eenmalige oplossing die de Polen hadden gevonden, die werd later onbruikbaar. In Engeland was het eerste bruikbare resultaat in jan 1940. Om een indruk te krijgen van de prestatie moet je weten dat voor het coderen van de letters van het alfabet met drie roterende letterschijven 103.325.660.891.587.134.000.000 mogelijke combinaties waren te maken. 

Deze drie mensen werkten in de cottage die je ziet afgebeeld op de foto hierboven. Het waren de pioniers Dilly Knox, Marvis Lever en Allan Turing. Zij ontcijferden de eerste code.

Voor het achterhalen van de gebruikte setting van de code moest men eerst een aantal aanknopingspunten hebben van 3 letters die vaak werden gevonden in namen, weerberichten, dus uit algemene informatie die in de geheime berichten altijd te vinden waren. Had men die drie letters gevonden dan kon men het bericht decoderen. Al snel niet meer met de hand maar door gebruik te maken van 'The Bombe' machine, ontwikkeld door  Alan Turing en Gordon Weichman.

'The Bombe'

Later in de oorlog werden de codes complexer. Met name die van berichten die afkomstig waren uit de directe omgeving van Hitler.  

foto internet: een deel van de Lorenz codeermachine

Die nog complexere code werd Lorenzcode genoemd. Had de Enigma 3 rollen met letters, de Lorenz had er 12. Bill Tutte, een scheikunde student van Cambridge heeft 7 weken naar deze nieuwe code gekeken, iedereen dacht ' wat doet die man en wordt het nog wel wat' hij wist toen strengen letters te onderscheiden. Alhoewel hij de nieuwe codeermachine nog nooit had gezien wist hij de werking van de Lorenzcode uiteen te zetten zodat er een decodeer machine kon worden ontwikkeld. Die decodeermachine, de Colossus genoemd, was een noodzakelijkheid omdat de Lorenzcode niet handmatig te ontwijferen was. De Colossus is 's werelds eerste elektronische digitale informatieverwerkingsmachine, voorloper van de computer (1944). In Bletchley Park kwamen 10 van deze machines te staan. Om Amerika ook een aantal.

Overigens werden alle decodeer machines bestuurd door vrouwen, the Wrens (Women's Royal Naval Service)) genoemd. Je moet je voorstellen wat het werken voor de Engelse inlichtingendienst voor consequenties heeft gehad met hun relatie met  thuis. Niemand mocht vertellen waar ze waren en waarmee ze werkten. Er moest een document worden ondertekend waar ook in werd beschreven dat ze tot 30 jaar na de oorlog niet over hun werk mochten praten. Na de oorlog was er dus niemand die kon genieten van erkenning en roem die deze hele operatie met zich meebracht. Pas in de jaren 70 kwam dit naar buiten. De gehele operatie was uiterst geheim. Op de top van functioneren van deze operatie werkten er bijna 10.000 mensen. Na afloop van de oorlog is de hele organisatie ontmanteld, alle vrouwen kregen ontslag en moesten weer terug in een leven dat ze waren ontgroeid.
Persoonlijk vind ik het heel mooi dat het museum nu een soort eerbetoon geeft aan allen die er in de oorlog hebben gewerkt. Voor velen is het een groot persoonlijk offer geweest, wat ze hebben gebracht.

Bletchley Park

is een indrukwekkend museum en zeker een bezoek waard. Wij kregen een rondleiding met een gids die uiterst boeiend het verhaal van de Enigma code en de Lorenz code kon vertellen. 

Onze gids met op de achtergrond een foto van een Duitse generaal die een bericht doorgeeft dat in de Enigma wordt ingevoerd.

Wordt vervolgd....